top

DRUKsel 2003 een beurs van boekenmakers, bibliofiele drukkers en kleine uitgevers zaterdag 26 en zondag 27 april 2003, in het Museum voor Schone Kunsten Citadelpark, B-9000 Gent van 10 uur tot 18 uur. De inkom is gratis.
Druksel vzw organiseert in Gent voor de zesde maal een beurs van boekenmakers, bibliofiele drukkers en kleine uitgevers. Druksel vraagt aandacht voor het werk in de marge, voor mensen die op een kleinschalige manier bezig zijn met het boek, zowel formeel als inhoudelijk. Door die gerichte aandacht ontstaat er ook een andere houding tegenover het leven en het boek: een houding van aandacht, stilte en zorg tegenover de wereld van het consumentisme. Waar het boek traditioneel stond voor een leefwijze die door de humaniora geïnspireerd is, is het vandaag soms een product als een ander geworden dat gepromoot en verkocht moet worden en waarover gesproken moet worden. DRUKsel blijft een eigenzinnige en unieke plaats binnen de republiek der letteren behouden. De beurs is uniek omdat ze zich exclusief richt op het drukken en uitgeven in de marge –waarbij het bibliofiele zelfs niet het belangrijkste is- en omdat ze boeken in verschillende talen toont. Dat is ook haar eigenzinnigheid: zonder zich te willen afzetten tegen de reguliere uitgevers, wil Druksel vrij en vrank tonen dat er meer is dan het marktaanbod. Hier kan men eigenzinnige vormgeving zien, zonder dat aan het concept boek zelf geraakt wordt. DRUKsel toont niet allerlei parafernalia die rond het boek hangen (zoals kalligrafie, boekbinden, ex-librissen, handgeschept papier, …) maar wel het boek zelf met zijn inhoud en vorm. Het boek moet beide aspecten bezitten (en is dan één van de kernconcepten van de humanistische cultuur). Wanneer er enkel vorm is, verwordt het boek tot een kitscherig voorwerp; wanneer er enkel inhoud is, verliest het boek het cultuurhistorisch aspect. Dat DRUKsel aan een behoefte voldoet, wordt aangetoond door het aantal deelnemers uit binnen- en buitenland en door

De deelnemers aan DRUKsel 2003:

Alain Valet (Arlon) ; Aléa/Remorqueur (Bruxelles) ; Atalanta (Utrecht) ; Atelier Luka (Antwerpen) ; Balta (Amsterdam) ; De beuk (Amsterdam) (samen met Exponent) ; Blauwdruk (Gent) (samen met Ultima Thule (Gent)) ; De buitenkant (Amsterdam) ; Carbolineum Pers (Wildert) ; Clotylde Olyff’s collection (Bruxelles) ; Conduite externe (Charleroi)(samen met Les éditions de l’heure, Txéditions, Kamisole Editions) ; De Backere (Gent) ; De distel (Brussel) ; Druksel (Gent) ; Duizend & Een (Amsterdam) ; DWB (Leuven) ; En er is (Kessel-Lo) ; Ergo pers (Gent) ; Factor 44 (Borgerhout) ; Gagarin: the artists in their own words (Waasmunster) ; De ginkgo (Melle) ; Het gonst (Deurne) ; Groeninghe (Kortrijk) ; Hoenderbossche verzen (Uden) ; IMasjien (Brugge) ; IJzer (Utrecht) ; Janus (Antwerpen) ; Jef Meert (Knokke) ; De klaproos (Delft) ; Lachienne (Lille) ; Lino-druk (Amsterdam) ; Literarte (Kessel-Lo) ; Merz (Gent) ; P Pers Publishers (Breda) ; La part de l’oeil (Bruxelles) ; MIAT werkgroep drukkerij (Gent) ; Pampiere werelt (’s-Gravenwezel) ; Plantin Genootschap (Antwerpen) (samen met Vereniging van Antwerpse bibliofielen) ; Plint (Gent) ; Postfluxpost (Weerde) ; De prentenier (Gent) ; Radcliffe & Brothers publishers (Knokke) ; Redfoxpress (Mayo, Ireland) ; Renaissance van het boek (Gent) (samen met o.a. Le pré nian, Daily-Bul, Fata morgana, Fanlac, Maeght) ; Revolver (Antwerpen); Sea Urchin Editions (Rotterdam) (samen met The end is here (Oak Park, Michigan) ; La section parallèle (Luxembourg) ; Sjolsea (Amsterdam) ; Het trage vuur (Gent/Leiden) ; Uitgeverij Ravenberg Pers (Oosterbeek) ; Uitgeverij Van Gruting (Westervoort) ; Uitgeverij Voetnoot (Antwerpen) ; Vantilt (Nijmegen) ; West House Books (Sheffield, UK) ; De Witte Raaf (Brussel) ; Zegwerk (Gent) ; De zingende zaag (Haarlem)

We kunnen hier niet iedereen vermelden, met een aantal voorbeelden duiden we aan wat DRUKsel te bieden heeft. ¶ Er zijn de uitgevers die werken met plaatselijke dichters en zo het kunstvuur in stand houden. Druksel wil ook hen een eerbetoon brengen. Soms heeft het literaire en plastische werk dat niet in de spits van de vernieuwing of de belangstelling staat, zijn waarde en charme. De lezer kan verrast worden door een ongewoon beeld, door een vonk inspiratie. De literaire wereld bestaat uit een kopgroep en een peloton en de ene bestaat niet zonder de andere. Toch maakt Druksel een selectie: niet alles wat door de grote uitgevers geweigerd wordt, wordt hier getoond. Een kwaliteitscriterium blijft gelden. Druksel heeft de ambitie om in de loop der jaren alle kleine uitgevers de revue te laten passeren. Zo krijgt de beurs elk jaar een ander gezicht. Voorbeelden van deze uitgeverijen zijn De beuk uit Amsterdam, De distel uit Brussel of De hoenderbossche verzen uit Uden. ¶ Ook zijn er de persen die het ambachtelijke drukken in ere houden. Boris Rousseeuw van de Carbolineum pers heeft zich gespecialiseerd in het drukken van oude liedjes en de geschiedenis van het boek en de drukkunst in Vlaanderen. Zijn werk rond de eerste bibliofiele drukker Jules De Praetere is alom gekend en gewaardeerd. Onlangs heeft hij nog de literatuurliefhebber verrast met het onuitgegeven luisterspel ‘Plaisir d’amour’ van Michel de Ghelderode. En op DRUKsel presenteert hij de bundel ‘Laatste gedichten’ van Eddy Van Vliet. Boris Rousseeuw toont met zijn drukpers aan dat hoogdruk een meerwaarde blijft houden, een eigen esthetica bezit. Ook Dick Wessels van ‘Het gonst’ is op een ambachtelijke manier met drukken bezig maar hij tracht de oude persen en technieken op een hedendaagse manier te interpreteren. Zijn werk bezit een luchtigheid en een speelsheid die verraderlijk kunnen werken –er is immers steeds een ondertoon van melancholie en bezorgdheid om wat er gaande is. De Ergo Pers presenteert gedichten van Leonard Nolens, samen met etsen van Dan van Severen. ¶ Daarnaast hebben we de kleine uitgeverijen zoals IJzer, Voetnoot, Duizend en Een en Vantilt. Het belang van hun werk is niet te onderschatten. IJzer brengt bijvoorbeeld het werk van Konrad Bayer, één van de belangrijkste leden van de Wiener Gruppe, maar ook vertalingen van het werk van Robert Pinget en Roland Barthes. Vantilt heeft zich gespecialiseerd in het uitgeven van cultuurhistorische boeken (zijn reeks van dada-teksten, vertaald door Jan H. Mysjkin, is terecht geroemd) en van werken die de geschiedenis van de Nederlandstalige literatuur behandelen. Uitgeverij Duizend en Een bouwt op een zorgvuldige manier een fonds van cultuurkritische werken op: ze doet dat niet door op een ongenuanceerde manier zich van deze tijd te distantiëren maar door de hedendaagsheid op te nemen in het kritisch modernisme. Uitgeverij Voetnoot tenslotte beweegt zich in het schemergebied van literatuur en beeldende kunsten (vooral de fotografie) – en ze deed dat reeds vóór het modieus werd. Daarnaast bracht ze belangrijke teksten van de Franse klassieken Barbey d’Aurevilly, Joris-Karl Huysmans en Charles Baudelaire. Het uitgeven van deze boeken is niet vrijblijvend of geïnspireerd door de markt: het fonds van deze uitgeverijen is een programma, een voortdurende herhaling van een beginselverklaring. Het is goed dat er nog mensen zijn die géén mainstreamliteratuur willen uitgeven. ¶ Gagarin en De Witte Raaf zijn kunsttijdschriften die op een niet evidente manier over beeldende kunst willen verhalen. Gagarin laat de kunstenaars zelf spreken. Elk nummer bevat een aantal oorspronkelijke teksten van beeldende kunstenaars. Dikwijls verandert de tekst in een beeld, zijn de woorden kunst geworden. Op DRUKsel wordt nummer zes met bijdragen van o.a. Patrick Corillon, Christoph Fink en Mark Manders gepresenteerd. Gagarin zelf is bovendien op een voorbeeldige wijze vormgegeven: hier komen niet alleen vorm en inhoud samen. Hier is smaak het overkoepelend concept: een pleidooi voor de schoonheid van het drukken. De Witte Raaf is dan weer op theoretisch gebied bijzonder eigenzinnig en strijdlustig. Het is de verdienste van de redactie zich niet te laten misleiden door het spektakel in de kunstwereld maar op zoek te blijven gaan naar juistheid. ¶ Ook de literaire tijdschriften komen aan bod. DWB, Revolver, Het trage vuur, En er is, De zingende zaag zijn kernen van het literaire leven. Zij introduceren niet alleen nieuwe auteurs maar reflecteren ook over de functie van literatuur. Het trage vuur is een buitenbeentje –niet alleen omdat het qua vormgeving de koningin der tijdschriften is maar ook omdat het op een gedurfde manier aandacht blijft vragen voor Chinese literatuur. ¶ Uitgeverij Atalanta uit Nederland vraagt onze aandacht voor de natuur, de wereld. Op een zacht-anarchistische manier toont ze dat het mogelijk is een andere wereld op te bouwen. Factor 44 uit Borgerhout heeft zichzelf ook een maatschappijkritische rol opgelegd: het drukwerk dat verspreid wordt, toont op een duidelijke manier aan hoe over de spektakelmaatschappij gedacht wordt. ¶ Er is ook Danny Dobbelaere van Zegwerk. Op DRUKsel wordt zijn laatste uitgave met gedichten van de Berlijnse Brigitte Oleschinski (in een vertaling van Erik de Smedt) gepresenteerd. Oleschinski verweeft persoonlijke herinneringen en ervaringen met impressies van de grootstad, de moderniteit. De lijfelijkheid staat tegenover de stenenmassa. Dobbelaere is een van de eigenzinnigste boekenmakers: bij hem vallen niet alleen inhoud en vorm samen maar er komt steeds een aspect bij. De uitgevershand is duidelijk merkbaar: elke tekst die hij uitgeeft, krijgt dan ook een specifieke stempel. Zegwerk blijft met deze uitgave aantonen hoe de marge baanbrekend werk kan verrichten. ¶ Merz, Radcliffe & Brothers publishers (Knokke), The end is here zijn uitgeverijen die zich sterk profileren met een artistiek programma. Merz van Luc Derycke heeft een paar opmerkelijke uitgaven gebracht van o.a. Valerie Mannaerts, zij vertegenwoordigt dit jaar België op de Biënnale van Venetië. Radcliffe & Brothers, de uitgeverij van Freddy Van Parys, specialiseert zich in het minimalisme. ‘The end is here’ is de uitgeverij van de Amerikaanse kunstenaar, muzikant, schrijver en boekhandelaar Cary Loren. Hij woont in Oak Park, Michigan, en runt daar samen met zijn vrouw de onafhankelijke boekwinkel en galerie 'Bookbeat'. Hij was nauw betrokken bij radicale, psychedelische 'high energy' counter-culture van het Detroit uit de jaren zestig en zeventig met bands als The MC5, The Stooges, en revolutionaire groeperingen als de White Panther Party. Samen met zijn vrienden, de inmiddels wereldberoemde kunstenaars Mike Kelley en Jim Shaw, richtte hij in de jaren zeventig de invloedrijke kunstenaarsband Destroy All Monsters op. Hij documenteert in zijn uitgeverij de vaak vergeten radicale geschiedenis van Detroit uit de jaren zestig. ¶ Uitgeverij Luka brengt mini-boeken die op een ingenieuze en verzorgde manier zijn gemaakt. Hier worden we geconfronteerd met een immense liefde en aandacht voor de boekvorm. Clotylde Olyff is vooral gefascineerd door letters: zij maakt ons door haar creatieve visie duidelijk hoe belangrijk het onooglijke kan zijn en toont ons de schoonheid van de letters. ¶ Kunstenaarsbijdragen en mail art vormen een aparte sectie van de beurs. Redfoxpress uit Ierland, La section parallèle uit Luxemburg, Alain Valet uit Arlon, Conduite externe uit Charleroi en Postfluxpost uit Weerde zijn zowel bezig met mail art als met bijdragen die de wereld moeten ontregelen. Zij tonen kunst die midden in de wereld staat, die met opzet zich tegen de spektakelmaatschappij richt. Bernard Villers is met de uitgeverij Aléa/Edition du Remorqueur aanwezig. Hij is één van de meest vooraanstaande book artists. Zijn boeken zijn net zoals zijn schilderijen een reflectie over kleur en materialiteit: het tactiele en het visuele houden elkaar in evenwicht. Het boek is binnen zijn kunstproductie van essentieel belang: kleur en papier worden samen een autonome kracht en verliezen de associatie met het materiële. ¶ Ter gelegenheid van de beurs wordt voor de vijfde maal een map samengesteld. Deze map bevat van alle exposanten een bijdrage en kost tien euro.